Osmanagića džamija

Osmanagića džamija nalazi se u starom dijelu grada, nedaleko od Starodoganjske džamije, prema brdu Ljuboviću. Podigao ju je krajem XVIII vijeka Hadži Mehmed-paša Osmanagić.

Održavali su je Lukačevići, pa se s toga pominje i kao Lukačevića džamija.

Na džamiji nema natpisa, vakufnama joj nije sačuvana, pa je tačna godina gradnje nepoznata. Na Sahat-kuli, drugoj zadužbini ovog vakufa takođe nema natpisa, a oba hajrata su građena istovremeno.

U turbetu pored džamije gdje je ukopan Hadži-paša, uzglavni nišan je uništen, pa se ni godina smrti ovog hajir-sahibije ne zna.

U jednom dokumentu iz 1785. godine on se već spominje kao hadžija, pa bi se moglo zaključiti da je oko te godine podigao i ove objekte.

Za izdržavanje džamije Hadži-paša je ostavio prihode od četiri sela u podgoričkom kadiluku. Imena ovih sela Ismail Hakki Ayeverdi, kao stranac nije uspio dešifrovati.

Godine 1944. godine prilikom bombardovanja Podgorica, Osmanagića džamija doživjela je velika oštećena, pa je od tada van upotrebe.

Tada su ostali samo obodni zidovi, sa oštećenom munarom na šerefetu. Građena je od lijepo klesanog kamena. Godine 1959. podnešen je zahtjev za njenu sanaciju, ali se na udovoljenje čekalo čak četiri decenije.

Godine 1989. konačno od nadležnih državnih organa dobija se odobrenje za njenu sanaciju. Tada započeti radovi su odmah i stali zbog blokade deviznih sredstava Starješinstva Islamske zajednice Crne Gore koji je bio investitor radova, a izvođač Republički zavod za zaštitu spomenika kulture iz Cetinja. Da bi se započeto nastavilo u Podgorici je u okviru Islamske zajednice formiran 1997. godine Odbor za sanaciju Osmanagića džamije U Odboru je bilo nekoliko mladih aktivista, koji su radom, organizacijom, akcijama, prikupljanjem priloga, donacijama u materijalu i dr. džamiju osposobili, vratili joj prvobitni izgled, jer je sanacija vršena u svemu prema projektnoj dokumentaciji Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Cetinja.

Iste godine džamija je pokrivena, a 1998. godine urađen je i ogradni kamenizid i dvije ulazne kapije u haremu džamije. Lijevo od ulaza u džamiju se nalazi Hadži-paše Osmanagića turbe. I građeno je kao otvoreno zdanje, na četiri stuba od fino klesanog kamena.

Na njih se oslanja poluobličasta zidana kupola. Godine 2000. turbe je pokriveno bakrom i munare je sanirano.

U haremu džamije, sa desne strane od ulaza je bunar, koji je nekada služio za potrebe vjerskih obreda-abdesta, a koristio je i za potrebe stanovnika mahale Osmanagića džamije, a sa lijeve nekoliko mezara. Od ulazne kapije sa desne strane napravljena je abdesthana, a na istočnom dijelu harema pored ogradnog zida podignuta je mala zgrada za arhivu sa kancelarijom i mokrim čvorom.

Dana 28. 08. 2003. godine džamija je imala čast ugostiti visoke zvaničnike Islamske zajednice iz okruženja i Crne Gore, na primopredaji menšure novoizabranom reisu Rifat ef. Fejziću.

Petnaestog oktobra, prvog dana mjeseca Ramazana 1425. h. godine (2004) u petak, klanjala se džuma namaz u Osmanagića džamiji nakon 60 godina.

Ta čast pripala je hadži Idris efendiji Demiroviću, reisu Islamske zajednice u Crnoj Gori u penziji, da u svojstvu imama i hatiba, da nakon višedecenijskog prekida, predvodi klanjanje džume namaza, a sekretar Mešihata Bajro Agović je proučio ezan. Kako je postojala sve veća potreba za obavljanje redovnih vjerskih obreda u džamiji, Odbor Islamske zajednice u Podgorici je na sjednici održanoj 13. 10. 2004. godine donio odluku da se u džamiji klanjaju teravije. Za ramazanskog imama angažovan je hafiz Fatih Kaplan, iz Istanbula, a džume su naizmjenično obavljali reis u penziji h. Idris ef. Demirović i Bajro Agović. Na sjednici Odbora Islamske zajednice u Podgorici održanoj 21. marta 2006. je odlučeno da se za imama pripravnika postavi Ferid Orahovac, a od 13. 06. 2009. godine imamsku službu obavlja Ismail Dacić.

12. decembra 2010. godine u ranim jutarnjim satima unutrašnjost džamije je zahvatio požar. Uništen je sav unutrašnji dio: hutba, mihrab, tepisi, lusteri, tavanice, prozori, mahfile i dr. Brzom intervencijom vatrogasnih ekipa džamija je spašena od potpunog uništenja. Nakon uviđaja stručne komisije, analize mogućeg uzroka požara, i procene štete, pokrenuta je aktivnost na kompletnoj sanaciji unutrašneg dijela džamije.

Ministarstvo kulture kao pomoć dalo je 10.000, eura. Turska agencija za međunarodnu saradnju i razvoj (TIKA) izvršila je kompletnu sanaciju džamije o svom trošku. Džamija je ponovo počela sa radom 9. decembra, 2011. godine, (prva džuma nakon njene sanacije). Džamija je pod zaštitom države.

Na osnovu dokumenta saznajemo da su njeni službenici bili:

Hafiz Ahmed Muslibegović, od 1916-1918, imam matičar, hadži Hafiz Lukačević, a mujezin je bio Halil Lukačević.

U periodu od 01. 04. 2006. do 01. 04. 2007. godine, imamsku službu u džamiji obavljao je Ferid ef. Orahovac, a od 12. juna 2010. godine imamsku službu obavlja Ismail ef. Dacić.

Ismail ef. Dacić

Džamija je imala svoje vakufe: kuća u Staroj Varoši, 2/4 rala zemlje u Gornjoj Zeti,te 926 dinara kod Podgoričke banke.

Mutevelija je bio Zuber-beg Osmanagić.

Autor: Bajro ef. Agović

Tekst je iz knjige “Džamije u Crnoj Gori” (drugo dopunjeno izdanje) za koji je portal CERK dobio saglasnost za objavljivanje.