Mehmed-Hanova džamija u Podgoričkoj tvrđavi Depedogen

Podgoricu su Osmanlije osvojili u doba sultana Mehmeda II el-Fatiha. Odmah nakon osvajanja, počeli su da grade utvrđenje na ušću Ribnice u Moraču. To je bilo, sudeći po pismima Ivana Crnojevića Mletačkoj republici, u vremenu od 1472. do 1474. godine. Tada je u tvrđavi sagrađena i džamija na ime vladajućeg sultana.

Tvrđava Depedogen iznad ušća Ribnice u Moraču 1888. godine u kojoj se nalazila Mehmed Hanova džamija (Nekadašnji izgled)

Evlija Čelebi u svom putopisu opisujući tvrđavu kaže, ”da je to nova tvrđava četvorougaonog oblika, sazidana od kamena. Snabdjevena je jakim kulama, puškarnicama i prsobranima. Ima jednu kapiju a leži na oštroj litici okružena opkopom. U tvrđavi se nalazi u svemu tri stotine kućeraka, jedna Fatihova džamija, ambari za pšenicu, cisterne”…

Službenici ove džamije tretirani su i plaćani kao članovi posade, to jest uživali su prihode sa timara koji su im dodjeljivani. Prema defteru iz 1570. godine, hodža Alija, hatib iz Podgorice, imao je čifluk u Malušićima.

Iz turskog popisnog deftera napisanog 1580. godine vidi se da su službenici džamije u podgoričkoj tvrđavi: Sulejman Halifa, imam i hatib, čiji je timar bilo selo Martinići, koje mu jedonosilo prihod od 2.600 akči, dok je mujezin bio Ejnehan, sin Husejnov,119 a njegov timar činilo je selo Vrela sa Kozalovićima, u Vražegrmcima, sa prihodom od 1.700 akči.

Prema defteru iz 1582. godine, imam i hatib bio je Mustafa, sin Mehmedov, a mujezin Muhamed, sin Pazarlijin. Na jednom dokumentu od 1. rebiul-evvela 1085. (5. VI. 1647.), kao svjedoci potpisani su hatib Halil efendija i mujezin Jusuf efendija. S obzirom da su drugi svjedoci vojnici, mišljenja smo da su pomenuta dvojica bili službenici tvrđavske džamije. Jedan čifluk uzimao je i hatib Hasan-hodža, ali ne znamo gdje je on vršio hatibsku dužnost.

Izgradnjom novog dijela podgoričke tvrđave, Stara Varoš ograđena je visokim bedemima sa šest ”tabija” i troje vrata za zetski, kučki i malisorski put. Time je Stara tvrđava izgubila na značaju i postepeno propadala. U njoj je propala i najstarija podgorička džamija. Danas joj se ni temelji ne prepoznaju.

 Turska tvrđava Depedogen na ušću Morače i Ribnice u kojoj je podignuta Fatihova džamija (Sadašnji izgled)

Autor: Bajro ef. Agović

Tekst je iz knjige “Džamije u Crnoj Gori” (drugo dopunjeno izdanje) za koji je portal CERK dobio saglasnost za objavljivanje.