Glavatovića džamija- Podgorica

Glavatovića džamija

Glavatovića džamija (fotografija iz 1910).

Jedna od najreprezentativnijih džamija u Podgorici bila je Glavatovića džamija. Prema natpisu koji je stajao iznad ulaza u džamiju, dovršena je u mjesecu ramazanu 1001. h.godine, tj. između 1. juna i 30 juna 1593. godine. Iz tariha se takođe saznaje da je njen osnivač Huseinaga, dok se u vakufskom arhivu u Istanbulu njegovo ime bilježi kao Hasan-aga, sin Alaudinov, što je razlika u čitanju srednje riječi pisane arapskom grafijom.

Prema predanju, podigao ju je Jusuf-aga Glavat, porijeklom iz Golubovaca. Zvala se Amadbašina. Prof. St. Stanojević za ovu džamiju kaže da je zidana pred kraj XVI vijeka i da je najveća u Podgorici. Glavatovića džamija nalazila se na mjestu današnjeg Trga Božine Vučinić, tzv. Pogrebno.

Lokacija na kojoj se nalazila Glavatovića džamija sada je društveno-stambeni objekat, na dijelu trga ”Božine Vučinić”, zvanom ”Pogrebno”. Bila je najveća i najljepša podgorička džamija sa pratećim objektima i Medresom.

Bila je jedna od najljepših džamija ne samo u Podgorici, nego i šire. Prva džamija bila je nešto manja građevina, pa ju je proširio Jusuf-aga Glavat, prije 1714. godine, po kome je i dobila ime ”Glavatovića”. To je bila centralna džamija u kojoj su se održavale glavne svečanosti, vjerske manifestacije i primali dostojanstvenici. U njenom haremu bile su kancelarije muftijstva, mehkema, šerijatski sud, u kome je sudio kadija, mektebske prostorije i zgrada medrese. Kompleks je upotpunjavala sahat-kula i ako je djelo drugog vakifa – hadži Paše Osmanagića.

Iz jednog dokumenta se saznaje da je ova džamija posjedovala sakali-šerif. U njemu se, pored ostalog, kaže: ”U ovoj varoši iz Glavne džamije ukrala se jedna muslimanska svetinja, t.j. dlaka iz brade njihova sveca Muhameda. Od nazad deset mjeseci pa do sada ne znadu kad im se ukrala ta svetinja. Ista je bila smještena u zidu unutra u džamiju, na tako skrivenom mjestu, da osim odža nije nitko ni od muhamedanaca znao đe je. Osim toga nije bila obkovana ili obmotana u kakvu skupocjenu stvar no je bila samo u jednoj bočici od prostog stakla… Po prijavi imama o ovoj krađi Oblasnoj Upravi u Podgorici, ista upućuje Ministarstvu unutrašnjih djela na Cetinje izvještaj, da je komisija pregledala džamiju i skrovito mjesto te sprovela najstrožiju istragu o njoj, a Ministarstvu Unutrašnjih djela se dostavlja radi znanja. (Podgorica, 18. 10. 1890)”.

Podgorički muslimani su posebnu pažnju posvećivali sakali šerifu za 27 noć ramazana. Na području Crne Gore sakali šerif nalazio se u Omerbašića džamiji u Baru, Ljaminoj džamiji u Ulcinju. U Pljevljima se i danas u Husein-pašinoj džamiji za 27 noć ramazana priređuje poseban program sakali šerifu, kome prisustvuje veliki broj vjernika ovog grada i okolnih mjesta. Iz jednog rukopisa saznajemo da ga je prepisao Jusuf Podgoričanin, poznati podgorički alim, imam i hatib Glavatovića džamije 1126/1714. godine. Za sada je to najstariji poznati dokument o njenim službenicima. Krajem prošlog vijeka imam ove džamije bio je Mula Bećir Suknić. Godine 1870. bio je mujezin u ovoj džamiji neki Mula Rustem, poznat po glasnom i lijepom učenju ezana. Godine 1881. imam je bio Hafiz Lačević, a 1906. Hafiz-beg Haverić.

Njeni imami su bili i Sulejman-beg Haverić i Mustafa Zejnilagić, posljednji imam ove džamije. Džamija je srušena u toku Drugog svjetskog rata 5. maja 1943. godine u bombardovanju savezničkih snaga i nikada više nije obnovljena. Džamija je imala svoje vakufe koji su bili najstariji od podgoričkih vakufa, i to: mekteb, ruždiju, dućan i pekaru u Staroj Varoši, plac (250 m2), grobljište (200 m2), tri rala zemlje oranice u Donjozetskoj opštini i 2 rala u Gornjo-kučkoj (Doljani), mekteb ibtidijan (100 m2), medresu (250 m2). Kada je Podgorica pripala Crnoj Gori, Berlinskim kongresom 1878. godine, zgrada medrese je oduzeta i u njoj je bilo smješteno skladište oružja, kao i zgrada mekteba, koja je ” pretvorena u fabriku”. Vakuf Glavatovića džamije imao je i imovinu u novcu (30 zlatnih perpera i 480 srebrenih perpera). Mutevelija ovog vakufa sredinom dvadasetih godina XX vijeka bio je Husein Methadžović.

Autor: Bajro ef. Agović

Tekst je iz knjige “Džamije u Crnoj Gori” (drugo dopunjeno izdanje) za koji je portal CERK dobio saglasnost za objavljivanje.